الانصاف فی النص علی الائمة الاثنی‌عشر (کتاب)

الاِنْصاف فِی النّص عَلی الْائمّة الاثْنی عَشَر علیهم‌السلام کتابی است به زبان عربی اثر محدث شیعه، سید هاشم بحرانی شامل مجموعه‌ای از نصوص و روایات که در مورد ائمه اثناعشر(ع) وارد شده است. این کتاب شامل بیش از سیصد و بیست حدیث درباره دوازده امام(ع) است که از طریق شیعه و اهل سنت از منابع مختلف گردآوری شده است.

درباره مؤلف

سید هاشم توبَلانی بحرانی مشهور به علامه بحرانی فقیه، محدث و مفسر شیعه در قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری قمری و اهل بحرین است. بحرانی مرجعیت دینی و اجتماعی اهالی بحرین را برعهده داشت. کتاب تفسیری البرهان فی تفسیر القرآن از اوست. شیخ حر عاملی صاحب کتاب وسائل الشیعه از شاگردان بحرانی به شمار می‌رود. وی در ۱۱۰۷ یا ۱۱۰۹ق وفات نمود و پیکرش در توبَلی، در قبرستان مشهور ماتینی، به خاک سپرده شد.

روش تألیف و ساختار کتاب

مؤلف در این اثر و آثار دیگری که دارد به همان نقل احادیث اکتفا نموده و از خود نظری ابراز نکرده است.

کتاب در مورد روایات هیچ نقد و بررسی ارائه نمی‌کند. روایاتی که در این کتاب موجود است در ابوابی به عدد حروف الفبا که ذیل هر باب اسامی راویان به ترتیب حرف همان باب آمده، گردآوری شده است.

در ادامه کتاب تتمه‌ای آمده است که در آن ترتیب فوق‌الذکر در ذکر اسامی راویان مراعات نشده است و سپس فصلی به روایاتی که از طریق مخالفین درباره ائمه دوازده‌گانه نقل شده اختصاص یافته است.

در پایان به بیان ایراداتی که از جانب مخالفین نسبت به احادیث موجود در کتاب وارد شده پرداخته و بدان‌ها پاسخ داده است.

نخستین روایت کتاب از ابان بن تغلب به نقل از امام باقر(ع) درباره تعداد امامان است که امام در پاسخ فرمود: به خدا سوگند عهد و سفارشی که پیامبر(ص) به ما فرموده این است که امامان پس از او دوازده نفرند، که نه نفر از صلب حسین هستند و از ما است مهدی، آن کسی که در آخر الزمان به دین (حق) قیام کند؛ هر که ما را دوست دارد از قبر خویش با ما محشور گردد، و هر که ما را دشمن دارد یا ردّ کند یا یکی از ما را ردّ کند از قبر خویش به سوی آتش محشور شود، و آنکه دروغ بندد همانا زیان کند.

فصل پایانی کتاب درباره روایاتی است که اهل سنت درباره امامان دوازده‌گانه از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند. نویسنده دراین فصل ۴۰ روایت را نقل کرده ودر پایان به ۱۲ ایرادی که بر این روایات شده پاسخ داده است. ایراد دوازدهم این است که روایت با درایت نمی‌تواند معارضه بکند و نصب ابوبکر در سقیفه به خلافت درایت است و روایاتی که دلالت برامامت امیرالمؤمنین و دیگر امامان دارد صرفاً روایت است. پاسخ این است که چگونه نصب امیرالمؤمنین توسط رسول خدا(ص) در حضور هزاران نفر در غدیرخم درایت نیست ولی اجتماع تعدادی اندک در سقیفه برای نصب ابوبکر درایت است.

ترجمه کتاب

کتاب الانصاف را سید هاشم رسولی محلاتی، تحقیق کرده و به فارسی برگردانده و از سوی انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.

پانویس

منابع

• بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، الإنصاف، ترجمه رسولی محلاتی، تهران، ۱۳۷۸ق.
• شریف‌رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.